Enexis waarschuwt voor stroomuitval op 22 locaties tijdens koude dagen in 2025-2026
Op koude winterdagen in 2025-2026 kunnen huishoudens en bedrijven in minstens 22 gebieden in Nederland tijdelijk zonder stroom zitten. Enexis Netbeheer B.V., de netbeheerder voor noord- en zuid-Nederland, waarschuwt voor een risico dat langzaam maar zeker groter wordt: het elektriciteitsnet is op piekmomenten overbelast, en als niets verandert, komt er schade aan kabels en transformators. Maarten Noom, directeur Assetmanagement bij Enexis Netbeheer B.V., zegt het met kille duidelijkheid: 'Als we daar niks aan doen, raakt het stroomnet overbelast en treedt er schade op — met langdurig stroomuitval tot gevolg.' Het is geen hypothese. Het is een plan. En het plan is nu: bereid je voor.
Waar en wanneer komt het stroomnet in de knoop?
De problemen concentreren zich op specifieke knooppunten in de provincies Groningen, Drenthe, Overijssel, Noord-Brabant en Limburg. In Sittard-Geleen, bijvoorbeeld, is de druk al zo groot dat een tijdelijke afschakeling van een deel van het net mogelijk is. De pieken komen vooral voor tussen 07:00 en 10:00 uur ‘s ochtends — als mensen de koffiezetapparaat aanzetten, de verwarming opdraaien en de elektrische auto opladen — en weer tussen 16:00 en 21:00 uur, als de dagelijkse activiteiten culmineren. Op die momenten verbruiken duizenden huishoudens en bedrijven tegelijkertijd elektriciteit — en het net kan het gewoon niet aan.Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt. In de winter van 2022-2023 werd in enkele delen van Drenthe het net al tijdelijk gereduceerd. Maar nu is het systematisch. Nu is het 22 plekken. En nu is het niet alleen winter. 'Het lijkt erop dat we de komende winters en zomers te maken hebben met mogelijke overbelasting op een toenemend aantal plekken,' zegt Noom. De zomerpieken door airconditioning en elektrisch koken zijn al zichtbaar. De toekomst is elektrisch — maar het net is nog niet klaar.
Wat doet Enexis er aan?
Enexis heeft geen magische oplossing. Maar wel een reeks stappen. Ten eerste: het verzoeken. De netbeheerder roept burgers en bedrijven op om hun stroomverbruik te spreiden. Geen wasmachine om 18:00 uur, maar om 14:00 uur. Geen elektrische auto opladen tussen 17:00 en 20:00, maar ’s nachts. Het is simpel. Maar mensen doen het niet. En bedrijven? Vaak niet eens weten hoe.Ten tweede: het onderzoeken van congestiemanagement. Dat betekent: bedrijven worden tegen betaling gevraagd om op piekmomenten hun verbruik te verminderen. Denk aan fabrieken die een uur lang hun productielijnen stilleggen, of datacenters die hun koelsystemen even verlagen. Het is geen straf. Het is een marktmechanisme. Enexis onderzoekt nu hoe dat juridisch en praktisch werkt. Kan het verplicht worden? Moet er een vergoeding komen? En wie betaalt dat? De consument? De overheid? De bedrijven zelf?
Ten derde: de laatste redmiddel. Als alles mislukt, schakelt Enexis een deel van het net tijdelijk uit. Niet willekeurig. Niet lang. Maar wel gericht. In 22 specifieke gebieden. De uitval duurt 'enkele uren', maar kan zich 'een aantal dagen achterelkaar herhalen als het heel koud blijft'. Het is geen black-out. Het is een gecontroleerde, noodzakelijke afschakeling — om te voorkomen dat een kabel overhit, een transformator kapotgaat, en dan pas de echte, wekenlange uitval volgt. Dat is de echte bedreiging.
Waarom is dit nu zo ernstig?
De oorzaak is een drievoudige druk. Ten eerste: de energietransitie. Steeds meer huishoudens en bedrijven verhuizen van aardgas naar elektriciteit — voor verwarming, koken, vervoer. Ten tweede: de klimaatverandering. Koudere winters en warmer zomers betekenen meer pieken. Ten derde: het net is ouder dan je denkt. Veel kabels en transformators zijn gebouwd in de jaren 70 en 80. Ze zijn niet ontworpen voor de pieken van vandaag. En uitbreidingen? Die lopen traag. Permits, lokale weerstand, milieu-eisen — het kost jaren.Enexis is een van de drie grote netbeheerders in Nederland, naast Stedin en Liander. Maar het is de enige die openlijk zegt: 'We kunnen het niet meer aan.' De anderen zijn stil. Of ze kijken naar andere regio’s. Dat maakt Enexis niet alleen de waarschuwer — maar ook de eerste die het probleem als systeemprobleem aanpakt.
Hoe bereid je je voor?
Enexis geeft duidelijke adviezen. Voor huishoudens: zorg voor een zaklantaarn. Laat je mobiele telefoon vol. Controleer je noodvoorzieningen: is je medicatie koel nodig? Heeft je ouder of zieke familielid een apparaat dat stroom nodig heeft? Maak een plan. Voor bedrijven: voer een energie-audit uit. Wat zijn je kritieke processen? Kun je die verplaatsen naar buiten piekmomenten? Heb je een back-up? Een generator? Een batterij?En ja — het is lastig. Het is ongemakkelijk. Maar het is niet te negeren. In 2022 was de energiecrisis een politieke crisis. In 2025 is het een technische crisis. En die kan je niet met woorden oplossen. Alleen met actie.
Wat komt er nu?
De komende maanden zal Enexis een pilot starten met congestiemanagement in drie van de 22 gebieden. Bedrijven kunnen zich aanmelden om te worden betaald voor het verminderen van verbruik op piekmomenten. Als dat werkt, wordt het uitgebreid. In 2026 verwacht de netbeheerder dat de eerste verplichtingen in werking treden. Parallel daaraan bouwt Enexis aan een nieuw net — maar dat duurt jaren. De oplossing is dus niet alleen technisch. Het is ook sociaal. Het gaat om gedrag. Om samenwerking. En om het begrip dat we niet meer kunnen doen wat we altijd deden: stroom gebruiken als het ons uitkomt. Nu moet het passen in het net. Niet andersom.Frequently Asked Questions
Hoe lang duurt een tijdelijke stroomuitval volgens Enexis?
Een tijdelijke afschakeling duurt naar schatting enkele uren — meestal tussen twee en vier uur — en is afhankelijk van wanneer het stroomverbruik daalt. Maar als het koud blijft, kan dit zich meerdere dagen achter elkaar herhalen. Het is geen éénmalige gebeurtenis, maar een herhaald patroon dat de netbeheerder probeert te beheersen.
Welke bedrijven kunnen worden gevraagd om minder stroom te gebruiken?
Vooral energie-intensieve bedrijven zoals fabrieken, datacenters, groothandels en logistieke centra. Maar ook grote kantoren, winkelketens en waterzuiveringsinstallaties kunnen worden betrokken. Enexis zoekt naar sectoren waar het verbruik gemakkelijk kan worden verschoven zonder economische schade. De vergoeding zal variëren per sector en duur van het verminderen.
Waarom worden de 22 locaties niet allemaal genoemd?
Enexis vermeldt de exacte locaties niet om te voorkomen dat er onnodige paniek ontstaat of dat bedrijven hun activiteiten op een bepaalde dag verplaatsen — wat de piek zou verplaatsen, niet verminderen. De provincies zijn wel genoemd, en het gaat om knooppunten waar het net het meest onder druk staat. De details worden gedeeld met lokale overheden en betrokken bedrijven.
Kan ik als consument ook betaald worden voor minder verbruik?
Niet direct. Het congestiemanagement richt zich eerst op bedrijven, omdat hun verbruik veel groter is en gemakkelijker te sturen. Maar Enexis onderzoekt of huishoudens in de toekomst kunnen deelnemen via slimme meters en kortingen op de energierekening — bijvoorbeeld als je je verbruik verplaatst naar daluren. Dat is nog in de experimentele fase.
Is dit ook een probleem in andere delen van Nederland?
Ja, maar minder acuut. Netbeheerders als Stedin en Liander zien ook pieken, vooral in regio’s met veel elektrische auto’s of windenergie. Maar Enexis is de enige die nu openlijk waarschuwt voor een systeemrisico op 22 locaties. De andere netbeheerders werken aan uitbreidingen, maar hebben nog geen actieplan voor tijdelijke afschakelingen.
Wat gebeurt er als een kabel of transformator beschadigd raakt?
Dan kan het uitvalsduur weken duren. Een beschadigde transformator kan niet snel worden vervangen — hij is zwaar, duur en moet op maat worden gemaakt. In 2021 duurde de hersteltijd na een transformatorbrand in Zeeland bijna drie weken. Dat is wat Enexis wil voorkomen: een scenario waarin duizenden mensen weken zonder stroom zitten — en ziekenhuizen, supermarkten en waterzuiveringsinstallaties stilleggen.
Over auteur
Mijn naam is Bram van Dijk, en ik ben een expert op het gebied van sport en een gepassioneerd tennisliefhebber. Ik heb jarenlang ervaring als professioneel sporter en trainer, en nu richt ik me voornamelijk op het schrijven over tennis. Ik volg alle grote toernooien op de voet en analyseer graag de technieken en strategieën van de beste spelers ter wereld. Mijn artikelen zijn bedoeld om zowel beginners als gevorderde spelers te informeren en inspireren. Naast tennis, houd ik ook van het verkennen van andere sporten en het delen van mijn inzichten met mijn lezers.
